Powiat błoński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powiat błoński
powiat
1869–1948
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

warszawskie

Data powstania

29 września 1869

Data likwidacji

12 marca 1948

Siedziba

Grodzisk Mazowiecki

Powierzchnia

1074 km²

Populacja (1946)
• liczba ludności


138 900

• gęstość

129 os./km²

brak współrzędnych

Powiat błoński – powiat istniejący w latach 18691948 na terenie obecnego województwa mazowieckiego. Jego ośrodkiem administracyjnym był Grodzisk Mazowiecki. W 1948 powiat przemianowano na powiat grodziskomazowiecki (grodziski). W 1952 powiat grodziski otrzymał nowe granice (m.in miasto Błonie przeniesiono do powiatu pruszkowskiego) i o takim kształcie przetrwał do 1975.

Powstanie powiatu[edytuj | edytuj kod]

Powiat błoński powstał 29 września 1869 w guberni warszawskiej Królestwa Polskiego z obszaru zniesionego powiatu grodziskiego[1][2]. W chwili utworzenia obejmował:

13 października 1870 zniesiono miasta Grodzisk, Nadarzyn i Wiskitki zamieniając je w osady miejskie. Grodzisk włączono do gminy Wólka Grodziska, którą przekształcono w gminę Grodzisk, Nadarzyn włączono do gminy Młochów, natomiast w Wiskitkach utworzono nową gminę wiejską Wiskitki[3]

I wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

10 grudnia 1916 utworzono miasto Żyrardów z części obszaru wiejskiej gminy Żyrardów[4][5].

II RP[edytuj | edytuj kod]

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę powiat błoński wszedł w skład województwa warszawskiego.

14 października 1919 utworzono gminę Letnisko-Milanówek z części obszaru gminy Grodzisk (miejscowości letnicze Milanówek-Las Górny i Milanówek-Las) i Helenów (Czubin A, Grudów B i Saturnów A/B)[6].

1 lipca 1924 do gminy Letnisko-Milanówek przyłączono część obszaru gminy Grodzisk (dobra ziemskie Kierz B oraz nieruchomość ziemską o nazwie Willa Własna)[7].

1 stycznia 1927 utworzono gminę Letnisko-Brwinów z części obszaru gminy Helenów: wsie Brwinów i Brwinów-Kolonia, folwarki Brwinów, Brwinów Ogrody Słowackiego, Zatrudy i Kępina, cegielnia Leonów oraz parcele (wille) Brwinów Willa, Iglica, Brwinów-Ogrody, Marynin, Borki Węgrzynek, Pszczelin, Janówek B.b. Gutulin i Murawinek[8].

1 kwietnia 1939 utworzono nową wiejską gminę Żyrardów-Wiskitki z obszarów zniesionych gmin gminy Wiskitki i gminą Żyrardów, włączając do niej także gromadę Łubno z gminy Guzów. Siedzibę gminy ustanowiono w mieście Żyrardowie[9].

II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]

Od 27 października 1939 omawiany obszar należał administracyjnie do dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa. Przeprowadzono nowe zmiany administracyjne, przyłączając powiat błoński do Landkreis Sochaczew w dystrykcie warszawskim,

PRL[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie ponownie powstał powiat błoński w województwie warszawskim w granicach przedwojennych.

12 marca 1948 powiat błoński zniesiono, przekształcając go w powiat grodziskomazowiecki[10].

Podział administracyjny 1.IV.1932[11][edytuj | edytuj kod]

Gmina Typ Siedziba Pow. km² Ludność 1921 Ludność 1931 Powiat Województwo
Błonie M Błonie 16,3 5337 7642 błoński warszawskie
Grodzisk Maz. M Grodzisk Maz. 13,4 11254 15678 błoński warszawskie
Mszczonów M Mszczonów 15,2 5014 5523 błoński warszawskie
Żyrardów M Żyrardów 7,1 21336 25081 błoński warszawskie
Grodzisk w Grodzisk Maz. 92,9 6231 8674 błoński warszawskie
Guzów w Miedniewice 85,2 5158 6057 błoński warszawskie
Helenów w Brwinów 80,5 5390 7606 błoński warszawskie
Kaski w Baranów 87,2 7064 7772 błoński warszawskie
Letnisko Brwinów w Brwinów 9,8 2658 5535 błoński warszawskie
Letnisko Milanówek w Milanówek 4,5 2193 4708 błoński warszawskie
Młochów w Nadarzyn 132,8 7486 9612 błoński warszawskie
Pass w Błonie 93,4 5020 5606 błoński warszawskie
Piekary w Piekary 95,5 5276 5292 błoński warszawskie
Radziejowice w Mszczonów 93,8 6190 6301 błoński warszawskie
Radzików w Błonie 91,8 8603 10090 błoński warszawskie
Skuły w Bartoszówka 90,9 5433 5489 błoński warszawskie
Wiskitki w Wiskitki 8,6 2785 2994 błoński warszawskie
Żyrardów w Żyrardów 55,5 3166 3902 błoński warszawskie

Starostowie[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Uchwała Komitetu do Spraw Królestwa Polskiego z 17 (29) września 1869 r.
  2. Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865–1914, PWN 1985, ISBN 83-01-05951-6
  3. Postanowienie z 28 sierpnia (9 września) 1870, ogłoszone 1 (13) października 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 243, str. 369)
  4. Urząd miasta Żyrardów – Historia.
  5. Słownik geograficzno-krajoznawczy Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, wydanie czwarte, uzupełnione (ISBN 83-01-12677-9)
  6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 października 1919 r. w sprawie utworzenia gminy Letnisko-Milanówek (Dz. Urz. MSW z 1919 r. Nr 50, poz. 725)
  7. Dz.U. z 1924 r. nr 60, poz. 605
  8. Dz.U. z 1930 r. nr 37, poz. 329
  9. Dz.U. z 1939 r. nr 18, poz. 121
  10. Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97
  11. Skorowidz gmin Rzeczypospolitej Polskiej: Ludność i budynki na podstawie tymczasowych wyników Drugiego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 9.XII.1931 r. oraz powierzchnia ogólna i użytki rolne : Cz. 1, Województwa centralne i wschodnie
  12. Nowy starosta włocławski. „Głos Mazowiecki”, s. 2, Nr 42 z 20 lutego 1936. 

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]